Netanyahu'nun istediği Siloam yazıtı nedir? Yazıtta ne yazıyor?

İsrail ordusunun Gazze’deki operasyonları sürerken, İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio ile Tel Aviv’de bir araya geldi. Ziyaret kapsamında Kudüs’te Mescid-i Aksa yakınlarında bulunan bir arkeolojik kazı alanında düzenlenen törende konuşan Netanyahu’nun sözleri gündem oldu. 

Netanyahu, konuşmasında 1998 yılında dönemin Türkiye Başbakanı Mesut Yılmaz ile gerçekleştirdiği bir görüşmeden bahsederek, Osmanlı döneminde Kudüs’ten İstanbul’a götürülen Siloam (Silvan) Yazıtı’nı gündeme getirdiğini ifade etti.

Netanyahu Osmanlı döneminde Kudüs'te bulunan Siloam (Silvan) Yazıtı'nı almak için girişimde bulunduğunu ancak bu talebin, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı olduğu dönemde artan hassasiyetler nedeniyle başarısız olduğunu açıkladı. 

 İSRAİL YAZITI YILLARDIR İSTİYOR

Siloam Yazıtı'nın Türkiye'den alınması girişimlerinin 1998'de Netanyahu, 2007'de Kudüs Belediye Başkanı Uri Lupoliansk ve 2022'de İsrail Cumhurbaşkanı Isaac Herzog tarafından tekrarlandığı öğrenildi. 1882'de Kudüs Osmanlı toprağı iken İstanbul'a getirilen yazıt, bugün İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde korunuyor.

Bu açıklamanın ardından Türkiye’de hem kamuoyunda hem de akademi çevrelerinde Siloam Yazıtı yeniden tartışılmaya başlandı. Peki, Siloam Yazıtı olarak bilinen bu eser nedir ve hangi ifadeleri içermektedir?

İsrail'in bir kopyasını yapıp Hizkiya Tüneli içine yerleştirdiği yazıtın orijinali Türkiye'de bulunuyor. Yazıtı "Modern Yahudi devletinin kanıtı" kabul eden İsrail, uzun yıllardır bu tarihi eseri Türkiye'den almak istiyor.
 

SİLOAM YAZITI'NIN TARİHİ ÖNEMİ

Yaklaşık 2 bin 700 yıl öncesine tarihlenen Siloam (Silvan) Yazıtı, Yahuda Kralı Hizkiya döneminde Kudüs’ün su ihtiyacını karşılamak amacıyla açılan tünelin bitirilmesi sonucu hazırlandı. 

Eski İbrani alfabesiyle yazılan 6 satırlık kitabe, kuzey ve güney yönlerinden kazılan tünellerin ortada birleştiği anı tasvir eder. Yazıtta, işçilerin birbirlerinin seslerini duyarak kazılarını sürdürdükleri ve buluştuklarında büyük bir mühendislik başarısına imza attıkları anlatılmaktadır.

1880 yılında Kudüs’te keşfedilen bu yazıt, Osmanlı idaresi tarafından İstanbul’a götürülmüş olup günümüzde İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor. 

SİLOAM YAZITINDA NE YAZIYOR?

Silvan Yazıtı olarak da bilinen Siloam Yazıtı, Kudüs'teki Hezekiya (Hizkiya) Tüneli içinde bulunmuş antik İbranice bir yazıt. 

Yazıt, M.Ö. 8. yüzyıla (yaklaşık M.Ö. 701 civarına) tarihlenir ve Eski Ahit döneminde Yahuda Krallığı tarafından yapılmış önemli mühendislik faaliyetlerinden birini belgelendirir.

• 1880 yılında Kudüs'te, Davud Şehri bölgesinde keşfedilmiştir.

• Yazıt, yaklaşık 6 satır uzunluğundadır ve antik İbranice (Paleo-İbranice) alfabe ile yazılmıştır.

• Günümüzde İstanbul Arkeoloji Müzeleri'nde sergilenmektedir.

 YAZITIN İÇERİĞİ 

 İbranice'nin en erken örneklerinden biriyle kaleme alınan yazıtın metni, tünelin yapım sürecini anlatıyor.

Parçalandığı için kısmen okunan yazıtın o dönemde muhtelif kopyaları yapıldı, ancak asıl eser halen İstanbul'da. Yazıtın çevirisi ise şöyle:

"Kazısı; kazı nasıl yapıldı; daha…. Kazmalar aynı doğrultuda ve birbirine karşı idiler. Kanalın açılmasına üç endaze(arşın) kala sesler işitildi. Bu sesler karşılıklı olarak birbirine bağıranların sesi idi.

Çünkü orada kuzey ve güneyinden açılan tünel birleşiyordu. Ve o gün kanal açılmış oldu. Tünelin açılması ile her iki taraftaki işçiler ve kazmaları karşılaştılar.

Sular kaynaktan bin endaze uzaklıktaki havuza aktı ve işçilerin başları üstündeki kayanın yüksekliği yüz endaze idi."