Filistin mülteci kampından Nobel'e: Omar Yaghi
Nobel Kimya Ödülü'nü kazanan Omar Mwannes Yaghi, İsrail işgalinin sürgün ettiği Filistinli bir ailenin çocuğu olarak Amman'daki mülteci kampında, tek odada büyüdü.
Elifnur Celep
2025 Nobel Kimya Ödülü; metal-organik bileşenler konusundaki çalışmalarıyla Susumu Kitagawa, Richarda Robson ve Omar Mwannes Yaghi'ye verildi.
Bu bilim insanlarından Filistin asıllı ABD vatandaşı Yaghi, İsrail'in yurtsuz bıraktığı bir mülteci...
Omar Yaghi, 1965'te Ürdün'ün başkenti Amman'da doğdu ve mülteci kampında yaşamını sürdürdü.
Tayvan merkezli uluslararası bir bilim ve kültür ödülü Tang Prize'in yayımladığı belgesele konuşan bilim insanının anlattıklarına göre, çocukluğunu geçirdiği evde su, elektrik ve kanalizasyon tesisatı yoktu.
Ailesiyle birlikte yaşadıkları tek odanın yarısı inekleriyle doluydu, diğer yarısı ise yatıp kalktıkları bölümdü.
Çok çocuklu bir evde, zorlu koşullarda büyüyen Yaghi'nin kimyaya olan ilgisi 10 yaşında başladı. Babasının teşvikiyle 15 yaşında ABD'ye göç eden Omar Mwannes Yaghi, üniversite eğitimini burada tamamladı.
Kimya alanında doktorasını ABD'deki Urbana-Champaign Illinois Üniversitesi'nde aldı ve Harvard'da "Doktora Sonrası Araştırma Görevlisi" olarak çalıştı. Hala California Üniversitesinde profesör olan Yaghi, Berkeley Küresel Bilim Enstitüsünün kurucu direktörlüğünü de yürütüyor.
Yaghi Nobel Ödülü tanıtım faaliyetleri ekibine yaptığı açıklamada ise şunları anlattı: "Ben çok mütevazı bir evde büyüdüm ve küçük bir odada ondan fazla kişi, yetiştirdiğimiz sığırlarla birlikte yaşıyorduk. Mülteci bir ailede doğdum, annemle babam okuma yazma bile bilmiyorlardı."
Kimya ve moleküllere ilgisinin 10 yaşında başladığını anlatan Omar Yaghi, o günden bu yana kendini kimya problemlerine, yapılara ve araştırmalara verdiğini söyledi.
Yaghi, bilimin dünyadaki "en büyük eşitlikçi güç" olduğunu vurgulayarak "Arizona State'te bağımsız kariyerime başladım. Hayalim en az bir makale yayımlayıp 100 atıf almaktı. Şimdi öğrencilerim, grubumuzun 250 binden fazla atıf aldığını söylüyor." dedi.
"Retiküler kimya" alanının öncüsü olarak kabul edilen Yaghi, metal-organik çerçeveler (MOF) ve kovalent organik çerçeveler (COF) üzerine yaptığı çalışmalarıyla gaz depolama, su arıtımı ve karbondioksit yakalama gibi alanlarda da öne çıkıyor.
