Marmara'da İleri Biyolojik Arıtma tesisi kurulumu için tanınan yasal süre doldu; Belediyeler sözlerini tutmadı

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Marmara Denizi'ni müsilaj tehdidinden arındırma ve ekolojik dengesini korumaya yönelik çalışmalarına devam ediyor. 2021 yılında ortaya çıkan müsilajın ardından 6 Haziran 2021’de Bakanlık koordinasyonuyla 22 Maddelik Marmara Denizi Eylem Planı açıklandı. Tüm katılımcıların mutabık kaldığı eylem planını Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, kamuoyu ile paylaştı.

BAKANLIK İZLEME İSTASYONLARININ SAYSINI 150’YE YÜKSELTTİ

Eylem Planı çerçevesinde Marmara Denizi Havzası'nı iyi çevresel duruma ulaştırmak için politika ve stratejilerin belirlenmesi ve uygulanması amacıyla 2021-2024 Dönemi için 134 alt eylemden oluşan Marmara Denizi Bütünleşik Stratejik Planı uygulamaya alındı. Eylem planında yer alan maddeler kapsamında Bakanlık, Marmara Denizi’ndeki izleme noktası sayısının 91’den 150’ye yükseltti.  Böylece Denizlerde Bütünleşik Kirlilik İzleme Programı (DEN-İZ) çerçevesinde tüm denizlerde izleme yapılan istasyon sayısı 428’e ulaştı. Türkiye Çevre Ajansı tarafından gemi kaynaklı deniz kirliliğinin önlenmesine yönelik çalışmalar yürütüldü. Yine Bakanlık bünyesindeki Sürekli İzleme Merkezi ile Marmara bölgesinde, 69 kentsel, 16 endüstriyel, 18 OSB atık su arıtma tesisi ile 24 sanayi tesisine ait soğutma suyu deşarj istasyonları olmak üzere toplam 127 deşarj noktası anlık takip ediliyor.

16. MADDE İÇİN TANINAN SÜRE DOLDU

Eylem planının en önemli maddesini ise Müsilaj Bilim Kurulu üyelerinin de işaret ettiği atık su arıtma tesislerinden kaynaklanan azot ve fosfor yükünü azaltmak oluşturuyor. Bilimsel tespitlere göre müsilaj oluşumu, iklim değişikliği etkisi ile artan sıcaklık, deniz suyundaki durağanlık ile azot ve fosfor yükünün fazlalığına bağlı 3 çevresel faktöre dayanıyor. Bu kapsamda eylem planında, bölgede bulunan atık su arıtma tesislerinin ileri biyolojik atık su arıtma tesisine dönüştürme zorunluluğu yer alıyor. 16. maddede yer alan Marmara Denizi Havzası’ndaki belediyelerin ileri biyolojik atık su arıtma tesislerini kurmaları için verilen süre 15 Haziran 2025’te sona erdi. 

169 İŞ PLANINDAN SADECE 42’Sİ TAMAMLANDI

Gelinen noktada tesislerin dönüşümü, kapasite artışı ve revizyonuna yönelik Bakanlığa sunulan 169 iş planından sadece 42’si tamamlandı. 2021 yılında Marmara Bölgesi’nde yüzde 51 olan ileri biyolojik atık su arıtma oranı bugün itibarıyla yüzde 51,7’e yükseldi. Yani ileri arıtmaya dönüşümdeki artış sadece yüzde 0.7 seviyesinde oldu.

7 İLDEKİ 480 TESİSTE EŞ ZAMANLI DENETİM

Tuzla sahilinde sürece ilişkin basın açıklaması yapan ÇED İzleme ve Çevre Denetimi Dairesi Başkanı Barış Ecevit Akgün, Bakanlığın 23 Haziran itibarıyla Marmara Denizi’ne kıyısı olan 7 ildeki 480 tesiste eş zamanlı denetim başlattığını söyledi. Akgün, mevcut atık su arıtma tesislerinin ileri atık su arıtma sitemine geçip geçmediklerini, bölgedeki bütün atık su kaynaklarının standartlara uygun faaliyet gösterip göstermediklerinin bu denetimler tek tek kayıt altına alınacağını belirtti. 

TESİS KAPATMA DAHİL ÇEŞİTLİ YAPTIRIMLAR UYGULANACAK

Denetimlere 50 denetim ekibi ile 24 yetkili çevre laboratuvarının katıldığını söyleyen Akgün, “Belediye, sanayi ve OSB’lerin atık su arıtma tesisleri, gemi kaynaklı atık kabul tesisleri, tersaneler, derin deniz veya soğutma suyu deşarjı yapan tesisler olmak üzere 480 tesis denetim planlamasına dahil edilmiştir. Son 4 günde de 303 tesis denetledik ve bu arıtma tesislerinden de 301 atık su numunesi aldık. Bu denetimler sonucunda standartları sağlamadığını tespit ettiğimiz her atık su arıtma tesisine çevre kanunu karşılığında 668 bin 677 TL, ileri atık su arıtma tesisini kurmayan belediyelere her bir arıtma tesisi için 3 milyon 343 bin 688 TL idari ceza ve faaliyetten men dahil idari yaptırımlar kararlılıkla uygulanacak” dedi.

AZOT VE FOSFOR YÜKÜ AZALIRSA MARMARA NEFES ALIR

İleri arıtma yapılmadığı için Marmara Denizi’nde azot ve fosfor yükünün hala çok yüksek olduğuna işaret eden Akgün şöyle devam etti: Çözülmüş oksijen ile ilgili yer yer 20-30 metreden sonra çok ciddi düşüşler var. Yine Bakanlığımız tarafından Marmara Denizi Bütünleşik Modelleme Sistemi çalışılıyor ve Marmara Denizi'nin dijital ikizi oluşturuluyor. Buradaki modellemelere göre biz Marmara Denizi'nde azot ve fosfor yükünü yüzde 50 civarında azaltırsak Marmara Denizi'nin 4-6 yıl arasında kendi ekosistemi iyileştirileceği ve iyi çevresel sonuçlara ulaşacağını değerlendiriyoruz. Dolayısıyla bu bölgede ileri atık su arıtma tesisine geçmek, azot ve fosfor yükünü sıfırlamak, azaltmak bizim için bir tercih değil, yasal olarak da çevresel anlamda da bir zorunluluk.

4 YILDA DENİZİ KİRLETEN TESİS VE GEMİLERE 1.8 MİLYAR TL CEZA UYGULANDI

Marmara Denizi Koruma Eylem Planı kapsamında 2021'den bu yana Marmara Bölgesi'nde 274 bin 885 işletme ve deniz aracı denetlendi. Bu denetimler kapsamında 2 bin 922 işletme ve deniz aracına toplam 1 milyar 855 milyon 643 bin TL idari ceza uygulandı. 268 işletmenin faaliyeti durduruldu.